بارنامه پلیس راهی

28 مرداد 1404

سه شنبه 19 اوت 2025

در ادبیات حمل و نقل بار در کشور در طی چهار دهه گذشته مفهومی به عنوان «بارنامه پلیس راهی» شکل گرفته که گاه و بی گاه ممکن است کسانی که به این حرفه مشغول هستند آنرا شنیده و یا آنرا در عمل به کار گرفته باشند .

بارنامه پلیس راهی به این معنی است که راننده یک کامیون برای حمل بار از یک مبدا ، مقصد مشخص با یک کرایه حمل معین با گیرنده یا صاحب کالا به توافق رسیده اند و صرفا برای دریافت بارنامه و صدور سند حمل به شرکت حمل و نقل مراجعه می نماید . در گذشته که پایه کرایه حمل به شیوه امروز وجود نداشت با توجه به اینکه معمولا قیمت بصورت واقعی در بارنامه درج نمی گردید ، چالشی برای سازمان حمل و نقل وجود داشت که چگونه می تواند عوارض خود را در اینگونه مواقع بطور سالم و صحیح دریافت نماید . امروزه که پایه کرایه حمل در سیستم صدور بارنامه وجود دارد ، نگرانی سازمان مذکور در این زمینه نیز مرتفع شده است . وجود این رویه ، تعدادی از شرکت های دانش بنیان را به این فکر واداشت که این شیوه را به شکل وسیعی در سطح کشور در قالب کسب و کارهای پلتفرمی گسترش دهند . در شهرهایی که سالن های نوبت دهی و اعلام بار برای رانندگان وجود نداشت ُ سعی شد ، با طراحی اپلیکیشن هایی برای ثبت نام صاحبان کالا و رانندگان ، امکان توافق فی مابین راننده و فرستنده بار را در فضای مجازی فراهم آورند و پس از توافق ، راننده را برای دریافت اسناد حمل به شرکت حمل و نقل ارجاع دهند . نمونه هایی از این نوع شرکتها را بطور قطع در مکانی مانند شهرستان تهران را حتما مشاهده و یا ممکن است با آن همکاری داشته اید . برخی از این شرکتهای دانش بنیان تا آنجا پیش رفتند که در کنار اپلیکیشن هایی که برای راننده و صاحب بار طراحی کردند ، خود تصمیم گرفتند که با راه اندازی یک شرکت حمل و نقل مسولیت صدور بارنامه را بر عهده گیرند و در ادامه نیز موضوع شرکت حمل و نقل باربری مجازی را مطرح کرند . در این شرکت ها نیازی به تامین پایانه اختصاصی به مفهومی که امروزه وجود دارد ، ضرورت ندارد . برخی دیگر از شرکتهای دانش بنیان موضوع صدور بارنامه توسط راننده از طریق پلتفرم را نیز مطرح کردند .

رویداد هایی که در آن هر روز شاهد راه اندازی سرویس های الکترونیکی و اپلیکیشن ها با موضوعات متفاوتی هستیم ، کارکرد پایانه های عمومی بار و شهرک های حمل و نقل را نیز تحت تاثیر قرار داده است . بنظر می رسد در شهرهایی که در زمره مبادی ورودی بندری و یا مرزی هستند و با ورود و خروج صدها و هزاران کامیون در روز مواجه هستند ، وچود پایانه ها و شهرک های حمل و نقل بصورت فیزیکی بعنوان مرکزی برای توقف کامیون و رانندگان در این اماکن و دریافت خدمات حمل و نقل ، همچنان ادامه خواهد داشت . به همین روی تعدادی از شرکتهای دانش بنیان با همکاری اداراه کل و انجمن صنفی ، به گسترش سامانه اعلام بار مجازی در شهرهایی که پایانه عمومی بار فعال دارد ، اقدام کرده اند . اعلام بار مجازی همان روش اعلام بار سنتی در قالب پلتفرم است که در این رویه ، شرکت حمل و نقل به نیابت از صاحب کالا ، بار خود را در اپلیکیشنی که بدین منظور طراحی شده است ، اعلام بار نموده و رانندگان نیز در اپلیکشن مربوط به خود ثبت نام می نمایند و در نهایت مدیریت سیستم که در اختیار شرکت دانش بنیان است هماهنگی و همکاری بین دو طرف را انجام می دهد .

نوع دیگری از این نوع اپلیکیشن ها نیز وجود دارد که در قالب بازارگاه برای شرکتهای حمل و نقل بزرگ مقیاس هوشمند با مجوز سازمان راهداری و حمل و نقل جاده ای در نظر گرفته شده که بر اساس ضوابط سازمان مذکور ، صاحب کالا و راننده بایستی بطور جداگانه در بازارگاه مذکور ثبت نام نمایند . ضابطه گذاری های اخیری که سازمان راهداری و حمل و نقل جاده ای برای فعالیت این نوع از شرکتها منظور نموده و فعالیت این شرکتها را در قالب اخذ زیر کد از استان دیگر قرار داده است ، بطور کلی وجود و استفاده از این نوع پلتفرمها بیش از پیش را غیر لازم می داند .

صدور بارنامه الکترونیکی ، ارسال پیامک OTP برای راننده در هنگام صدور حواله بارنامه ، راه اندازی سرویس اطلاع رسانی برای گیرندگان و صاحبان بار ، راه اندازی سرویس کنترل و نظارت وسایل نقلیه باری در جاده ها DAP ، راه اندازی سرویس سامانه سباف (کنترل فنی وسیله نقلیه در هنگام صدور بارنامه با همکاری مشترک راننده کامیون و مدیر فنی شرکت حمل و نقل ) توسط سازمان راهداری و حمل و نقل جاده ای بطور کلی سیستم هایی هستند که در مسیر هوشمند سازی و توسعه کسب و کارهای پلتفرمی قرار دارند . راه اندازی هر سرویس الکترونیکی توسط سازمان مذکور پیامی را به همراه دارد که همه کاربران و خدمات دهندگان این بخش بایستی به آن توجه داشته و خود را با آن تطبیق داده و آماده ورود به کسب و کارهای پلتفرمی نماید و بدین ترتیب منافع خود را از این طریق دنبال کنند .در حال حاضر نوعی پراکندگی در رویه های موجود قابل مشاهده است و سیستم یکپارچه ای وجود ندارد .

با گذشت ایام مشخص خواهد گردید که کدامیک از رویه های فوق نقش محوری بیشتری به خود اختصاص داده و کاربران بیشتری را به خود جذب خواهند کرد .

انجمن صنفی کارفرمایان مؤسسات و شرکتهای حمل و نقل کالای برون شهری تهران و حومه
28 مرداد 1404